Beslissende vergaderingen: de geheime vergadering van Hitler met Duitse bedrijven

Dat een meeting altijd beslissend is, betekent niet dat het altijd een goede beslissing is. De geheime vergadering van Hitler met Duitse industriëlen in de winter van 1933 is daarvan een voorbeeld.

Over welke beslissende vergadering hebben we het?

20 februari 1933 – Adolf Hitler nodigt in het geheim 25 bedrijven uit in de Reichstag in Berlijn. Hitlers doel is om geld los te krijgen voor de campagne van zijn Nationaal-Socialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP) voor de verkiezingen van 5 maart 1933.

Waarom was die meeting beslissend?

Hitler hoopt met de verkiezingen de absolute macht in handen te krijgen. Voor dit Ermachtigunsgesetz heeft hij een twee derde meerderheid nodig. Aanname van deze machtigingswet zou Hitler de bevoegdheid geven om per decreet te regeren, en daarmee al zijn politieke tegenstanders buiten spel te zetten.

Maar om de verkiezingen te winnen heeft hij steun en geld nodig van de industrie. En die krijgt hij. De bedrijven besluiten de campagne van Hitler financieel te steunen.

Die beslissing is een berucht voorbeeld van de bereidheid van Duitse bedrijven om Hitler te steunen.

Wat leidde tot die beslissing?

Duitsland verkeert begin jaren 30 in chaos. Het land is door complotten bijna onbestuurbaar. Op straat gaan aanhangers van extreem links en rechts met elkaar op de vuist. De Rijkspresident stelt op 30 januari Hitler aan als kanselier als uitweg uit de chaos. Het alternatief, een communistisch leiderschap wordt als nog onaantrekkelijker gezien.

https://www.youtube.com/watch?v=zWc-vzdXCyw

Hitlers eerste speech als kanselier op 30 januari 1933

Op 5 maart zijn nieuwe verkiezingen. Hitler is er op gebrand de totale macht in handen te krijgen. Daarvoor heeft hij geld nodig van grote bedrijven.

Tijdens de geheime vergadering op 20 februari zet hij de bedrijven onder druk. Hij waarschuwt ze in een anderhalf uur lange speech voor de gevaren van communisme en democratie (democratie heeft volgens Hitler het communisme groot gemaakt). Alleen een militair sterk Duitsland kan volgens hem de grenzen bewaken en de Duitse identiteit waarborgen.

De aanwezige bedrijven besluiten Hitler financieel te steunen met een bedrag van in totaal 2 miljoen Mark.

“The meeting of 20 February and its aftermath are the most notorious instances of the willingness of German big business to assist Hitler in establishing his dictatorial regime.”

Wat waren de gevolgen?

Hitler wint de verkiezingen. Niet met een twee-derde meerderheid maar wel met 43% van de stemmen. Meer dan ooit tevoren. Maar onvoldoende om de machtigingswet door het parlement te krijgen…

Een andere gebeurtenis speelt Hitler echter in de kaart. Zes dagen voor de verkiezingen gaat de Rijksdag in vlammen op. Aangestoken. De nazi’s pakken de Nederlandse communist Marinus van der Lubbe op als verdachte. Omdat Van der Lubbe nooit in zijn eentje zo’n groot gebouw kon aansteken framen de nazi’s de aanslag als een communistisch complot. Van der Lubbe wordt schuldig bevonden en onthoofd.

Dit wakkert de angst voor het communisme aan in het parlement. Binnen enkele weken krijgt Hitler de gewenste twee derde steun voor zijn machtigingswet. In juli van dat jaar verbiedt hij zelfs alle partijen, behalve de NSDAP.

Trivia

• Op 20 januari 2009 is het doodvonnis tegen Marinus van der Lubbe opgeheven. De nazi’s hebben vermoedelijk zelf de Rijksdag in vlam gezet en Van der Lubbe als zondebok gebruikt om de communisten te beschuldigen.
• De grootste donatie aan Hitler was 400.000 Mark en kwam van IG Farben, dat bestond uit 6 bedrijven waaronder BASF, Bayer, Hoechst en Agfa.

In de serie “Beslissende vergaderingen” nemen we iedere maand een meeting onder de loep die beslissend was voor de toekomst van de wereld.